تاثیر خشک شدن زاینده رود بر تغییرات تراز آب زیر زمینی دشت نجف آباد در دو دهه اخیر

بررسی تغییرات منابع آب زیرزمینی دشت نجف آباد، به ویژه بعد از خشک شدن رودخانة زاینده رود، در برنامه ریزی منابع آب اهمیت بالایی دارد. در این مطالعه روند تراز آب زیرزمینی سی و سه چاه پیزومتری در مقیاس ماهیانه در منطقة دشت نجف آباد در دورة آماری 1374 تا 1391 با آزمون ناپارامتری من ـ کندال بررسی شد. برای هر سری زمانی، شیب خط روند با روش تخمینگر سن محاسبه شد. همگنی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی با روش وان بل و هوقس آزمایش شد. نتایج نشان داد در همة ایستگاه ها، به جز ایستگاه هایی که در محدودة شبکه‏های آبیاری و زهکشی قرار ندارند، تراز آب زیرزمینی دارای روند منفی معنادار است. در بیش از 52 درصد ایستگاه ها روند منفی (1/0p ) معنادار بود. بررسی شیب خط روند نشان داد به طور متوسط تراز آب زیرزمینی دشت نجف آباد حدود 32 سانتی متر در سال افت دارد. بیشترین افت تراز آب زیرزمینی متعلق به ایستگاه کهریز سنگ جدید بود که شیب منفی 92/5 متر را در سال داشت. نتایج آزمون همگنی نشان داد روند تراز آب زیرزمینی در ماه‏های مختلف همگن ولی در ایستگاه های مختلف غیر همگن است. نقشه‏های روند نشان می‏دهد بیشترین تغییرات تراز آب زیرزمینی در محدودة شبکه‏های آبیاری و زهکشی رخ داده است؛ به طوری که طبق نقشه های تراز در برخی ایستگاه‏های واقع در شبکه‏های آبیاری و زهکشی در این دورة هفده ساله افت تراز آب زیرزمینی بین 50 تا 100 متر است. برای انجام دادن آزمون پتیت سری‏های آماری، که مقدار آمارة z آن‏ها در سطح 1 درصد معنادار بود، انتخاب شد. نتایج آزمون پتیت نشان داد بیشترین تغییر در تراز آب زیرزمینی بین سال‏های 1378 تا 1381 رخ داده است که در این سال‏ها رودخانة زاینده رود خشک شده بود و ایستگاه‏های واقع در شبکه‏های آبیاری و زهکشی بیشترین پرش را در این سال‏ها داشتند. همچنین نمودار آزمون پتیت نشان می‏دهد در برخی چاه‏های واقع در این منطقه افتی برابر 50 تا 100 متر در این سال‏ها رخ داده است که فاجعه ای در این منطقه به شمار می رود.